Onderstaande lezing werd gehouden door EH Cor Mennen op de Catholica dag vorige zaterdag 30 oktober in Utrecht.
Het modernisme zoals we dat in de katholieke Kerk hebben leren kennen, is een rechtstreeks product van de Verlichting. De Verlichting is een wijze van denken in de 17de, 18de eeuw die zich bewust ontworsteld heeft aan wat men dan beschouwt als de “donkere” Middeleeuwen, met zijn standenmaatschappij, met zijn bijgeloof, zijn geloven op gezag van een kerkelijke autoriteit. Voor de Verlichting staat de rede, het verstand, de rationaliteit centraal. Niet meer de oude standen dienen de samenleving te bepalen maar de burgerij. De tijd van de rede is nu aangebroken. Deze nieuwe tijd is veruit superieur aan het verleden. En van toekomst verwachtte men nog meer. Men geloofde in een constante toename van de rede. Het onbekende hoefde alleen maar ontdekt te worden. Het besef ontstond, dat de mens zelf de meester van zijn eigen lot is. Er heerste optimisme over de mens en zijn natuur en zijn vermogen om zijn omgeving te veranderen. Als men gelovig blijft, hangt men een soort deïsme aan. Dat wil zeggen: men gelooft in een God die weliswaar de wereld geschapen heeft maar zich daarna van die wereld heeft teruggetrokken. Hij zit op zijn troon God te zijn maar de wereld draait verder op eigen krachten: de mens moet het zelf doen. Hierin passen ook de vrijmetselaarsloges die in die tijd opkomen. Ook zij hangen een soort deïsme aan en spreken in die zin over de grote Bouwmeester van het heelal. In Frankrijk ontwikkelt de Verlichting zich sterk antikerkelijk en leidt daar tot de Franse Revolutie. Deze Franse Revolutie die wilde afrekenen met de bestaande maatschappij en de Kerk, zette de Rede letterlijk op de troon. In november 1796 werd in de Notre Dame in Parijs de godin van Rede ingehuldigd en in het parlement werd besloten de kerk voortaan als tempel van de Rede te beschouwen. Dezelfde taferelen speelden zich af in andere kathedralen van Frankrijk. En wie waren vaak de leiders van deze quasi-erediensten? Afgevallen priesters! Er is ook wat dit betreft niets nieuws onder de zon.
Reacties
Een reactie posten